Her Derde Deva Tarhananın Tarihsel Süreci

Tarhana, geçmişi Orta Asya’ya kadar uzanan, tarihin o zamanlarından günümüze kadar olan süreçte özellikle de hastalıklarda şifa niyetine kullanılan bir besindir. Hatta filmlere, hikayelere bile konu olmuştur.

Tarhana, 16. yy başında Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim Han döneminde Mısır seferi öncesi ortaya çıkmıştır. O zamanlar Mısır’ın fethi için uzun bir yolculuğa çıkarılacaktır ve gıda ihtiyacının karşılanması için taşınma açısından hafif gıdalara ihtiyaç vardır. Bunun üzerine Yavuz Sultan Selim’in annesi Gülbahar Hatun uzun uğraşlar sonucu ana maddesi buğday ve yoğurttan hem dayanıklı hem de hafif olan tarhanayı yapmıştır. O zamandan günümüze de tarhana geleneksel Türk mutfağının en önemli lezzetlerinden biri olmuştur. Dilden dile dolaşan efsanelere göre ise padişah bir gün fakir bir aileyi ziyaret eder. Evin hanımı ise padişaha mahcup olmamak adına evde olan malzemelerle bir çorba pişirir ve padişaha ikram eder. Çorbayı çok beğenen padişah çorbanın ismini sorduğunda ise evin hanımı kıt malzemeleri ile yaptığı çorba için ‘’dar hane çorbası’’ der. Dar hane çorbası olarak da bilinen tarhana o zamanlardan bu zamana bugünkü bilinen ismini almıştır.

Tarhananın Türkiye'deki Önemi

Türkiye mutfak çeşitliliği ve lezzeti açısından dünyadaki en önemli mutfaklardan biridir. Ülkemizin kültürüne özgü birçok çeşidi bulunmaktadır. Bunlardan biri de tarhanadır. Besin değeri en yüksek gıdalardan biri olan tarhanan mineral, kalsiyum, demir, magnezyum gibi mineraller içermektedir. Hem sağlık hem kendine özgü lezzet açısından Türkiye’de sıklıkla tüketilen tarhana, özellikle Maraş ve Uşak illerimizde olmak üzere sürdürülebilirliğinin sağlanması için iki coğrafi ödülü almıştır.

Tarhananın Türkiye’de 50’den fazla çeşidi bulunmaktadır. Maraş tarhanası, Ege tarhanası, top tarhana, Trakya tarhanası, Kastamonu tarhanası, Uşak tarhanası, Sivas tarhanası, Beyşehir tarhanası, göçmen, göce, sür, üzüm tarhanası, şalgamlı tarhana, kıymalı tarhana ve pancarlı tarhana gibi isimlerle bilinen tarhana çeşitleridir. Hemen hemen her bölgeye hatta her ile özgü tarhana çeşidi bulunmaktadır. Bu çeşitler içinde en çok bilineni ve tadıyla Türkiye’de farklı yer kaplayanı Uşak tarhanasıdır. Uşak’ın Eşme ilçesinde tarhana önemli bir yer kaplamaktadır. Yaz mevsiminde bolca tarhana yapılır ve özellikle kış geldiğinde tüketilir. Bu tarhana çeşidi eşme tarhanası olarak bilinmektedir. 

Tarhana Bozulur mu?

Tarhana içeriğinde bulunan vitamin ve mineraller bakımından sağlık açısından oldukça faydalıdır. Özellikle kış aylarında soğuk algınlığı gibi hastalıklar için şifa yerine geçmektedir. Yaz aylarından yapılması tercih edilmekle birlikte muhafaza edilmesi açısından serin ortama ihtiyacı vardır. Bu sebeple kışın tarhananın sağlıklı bir şekilde saklanması daha kolaydır. Yaz aylarında ise serin yerlerde tutulması tarhananın bozulmaması açısından önemlidir.

Tarhana Nasıl Yapılır?

Lezzeti ve faydaları ile her derde deva olan tarhananın yapılışı da emek istemektedir.

Malzemeler

1 kg domates

1 kg kuru soğan

1 kg kırmızı biber

1 kg yoğurt

4buçuk veya 5 kg un

Yarım kilo pişmemiş nohut

3 yemek kaşığı tuz

1 demet nane

Yarım demet maydanoz

Yapılışı

Tarhana yapılışı için öncelikle yıkadığınız domates, biber, soğan, maydanoz ve naneyi ince ince doğrayın ve doğradıklarınızı bir tencereye koyun. Üzerlerine 1 litre su ekleyip iyice pişirin. Nohutu önceden haşlayın, blender ile süzgeçten geçirin. Pişirdiklerinizin üzerine nohutu da ekleyin. Hazırladığınız bu karışımı yoğurt kabına alın ve yeterli miktarda tuzu ekleyin, iyice karıştırın. Elenmiş un ile de hamur haline getirin ve ortalama bir hafta bekletin. Beklettiğiniz hamuru her gün birkaç kere karıştırın. Sulanırsa un ekleyebilirsiniz ancak herhangi bir sulanma olmadığında bir şey yapmadan sadece karıştırmak yeterlidir. Bir hafta beklettiğiniz hamur kuruyacaktır. Bir örtü üzerine küçük parçalar halinde dökebilirsiniz. Bu şekilde bekletip iyice kurudukça kevgirden geçirerek iyice kurutup saklayabilir, ihtiyacınıza göre kullanabilirsiniz. Tarhana genellikle tarhana çorbası yapımında kullanılsa da köfte harçlarında, tavuk harçlarında ve farklı çorbalar ile birlikte de kullanabilirsiniz. Tarhana ile tarhana bulamacı, tarhana kavurması, tarhana cipsi, tarhanalı pirinç köftesi, kaz dağı çorbası, kıymalı tarhana çorbası, baget gibi çeşitli yemek tariflerini de deneyebilirsiniz.

Tarhana Çorbası Nasıl Yapılır?

Tarhananın dillere destan, lezzetiyle çok sevilen tarhana çorbası tarifini sizler için paylaşıyoruz. 

Malzemeler

3 yemek kaşığı tarhana

2 yemek kaşığı sıvı yağ

1 ya da 1 buçuk yemek kaşığı salça

6 su bardağı su

1 tutam nane

Sarımsak

Kırmızı pul biber

Tuz

İsteğe bağlı karabiber

Yapılışı

Derin bir tencerenin içine tarhanayla birlikte 2 yemek kaşığı sıvı yağ, salça, dövülmüş sarımsak, nane, istediğiniz baharatları ekleyip karıştırarak kavurun. Kavurduğunuz tarhananın üzerine 6 su bardağı suyu yavaş yavaş ekleyin ve devamlı karıştırarak kaynayana kadar pişirin. Kaynayan tarhana çorbanızı birkaç dakika daha beklettikten servis edebilirsiniz.

Pürüzsüz Tarhana Çorbası İçin Püf Noktalar

Tarhana çorbasının yapımı çok kolay gibi görünse de dikkat isteyen bir yemektir. Çünkü tarhananın yerken ağıza pütürlü bir şekilde gelmesi hem rahatsız edicidir hem de damakta kötü tat bırakmaktadır. Pürüzsüz ve enfes bir tarhana çorbası yapmak için tarifte ilettiğimiz tarhanayı kavururkek ve suyu ekledikten sonra kısık ateşte ve sürekli karıştırmalısınız. Daha sonra mikser yardımıyla da iyice çırpabilirsiniz.